روز جهانی صنایع‌ دستی | فائق احمد

در این روز، مردم با شور و عشق در سراسر جهان در کشورها و فرهنگ‌های مختلف، سعی می‌کنند با خلق آثار هنر نیاکان خود و همچنین ذائقه هنری جامعه‌ای را که در آن زندگی می‌کنند را به نمایش بگذارند.
صنایع‌دستی کارها و محصولاتی است که در همه مراحل حوزه هنری با دست و ابزار دستی ساخته می‌شود. این محصولات فرهنگ، هنر و جهان‌بینی مردم هر منطقه را منعکس می‌کند. در تولید این محصولات هنری از مواد اولیه محلی استفاده می‌شود. این آثار فرهنگی متمایز ویژگی‌های فرهنگی و قومی هر منطقه را معرفی می‌کند و از منظر مردم‌شناسی به مرکز توجه تبدیل می‌شود. آنچه آثار هنری را از محصولات صنایع‌دستی متفاوت می‌کند، هدف از ساخت آنهاست. صنایع‌دستی در واقع محصولی است که به‌عنوان وسایل زندگی روزمره مورداستفاده قرار گرفته می‌شود. این محصولات صنایع‌دستی غالباً دارای ارزش‌های فرهنگی و مذهبی نیز هستند.
آثار باستانی که از نیاکان بشریت باقی‌مانده و یافته شده است، نشان می‌دهد که صنایع‌دستی از نخستین مراحل زندگی مردم وجود داشته است. برخی از مصنوعات باقی‌مانده از مردم بدوی، مصنوعاتی است که در آن تصاویر حیوانات روی آجرهای پخته شده از خاک رس کشیده شده است. درنظرگرفتن این نقاشی‌ها و صنایع‌دستی بدوی نه‌تنها به ما کمک می‌کند تا با گذشته مردم هر منطقه ارتباط برقرار کنیم، بلکه فرصتی برای محیطی فراهم می‌کند که انسان بتواند هرچند اندک از دنیای ماشینی امروز فاصله بگیرد.
اهمیت موضوع حفظ صنایع‌دستی به‌عنوان یک ارزش بشری باعث شد تا کشورها پس از جنگ جهانی دوم از نظر فرهنگی و هنری به صنایع‌دستی علاقه‌مند شوند. اولین کنفرانس بین‌المللی صنایع‌دستی در 10 ژوئن 1964 در نیویورک برگزار شد. اساتید دانشگاه و هنرمندان از 40 کشور در این کنفرانس شرکت کردند و تصمیم به تأسیس شورای جهانی صنایع‌دستی (World Crafts Council) گرفتند که زیر نظر یونسکو کار می‌کند.
از طرف دیگر، ایران در سال 1964 به عضویت این شورا درآمد و فعالیت‌های خود را در چارچوب مجمع آسیا و اقیانوسیه آغاز کرد. از سوی دیگر، شورای جهانی صنایع‌دستی این پیشنهاد را پذیرفت و 10 ژوئن، سالگرد تأسیس شورای جهانی صنایع‌دستی را به‌عنوان روز جهانی صنایع‌دستی نام‌گذاری کرد که نشان‌دهنده وحدت صنعتگران در جهان و تأکید بر حفاظت و توسعه صنایع‌دستی که یکی از ارکان اصلی زندگی فرهنگی ملت‌ها است.
علاوه بر ایران در آسیا، هند، پاکستان، چین، سریلانکا، اندونزی، کره جنوبی، میانمار، تایلند، سوریه، مالزی، لبنان، بنگلادش، عربستان سعودی، سنگال، کامرون، اتیوپی، جمهوری مصر، مراکش، مکزیک و کلمبیا در آمریکای لاتین، اسپانیا، ایتالیا، ترکیه، آلمان، یونان، فرانسه و لهستان در قاره اروپا و استرالیا در قاره استرالیا از نظر تولید صنایع‌دستی و توجه به این هنر در موقعیت ممتازی قرار دارند.
در حال حاضر سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری جمهوری اسلامی ایران توانسته است هشت شهر ایران را به‌عنوان شهرهای صنایع‌دستی جهان معرفی کند. شهر تبریز به‌عنوان شهر قالی و فرش، شهر سفال لالجین استان همدان در کنار شهرهایی چون اصفهان و مشهد و دیگر شهرهای ایران از جمله شهرهای مهم در سطح جهان هستند.
مشاهده و درک آثار صنایع‌دستی و هنرهای دستی سنتی ابزاری مهم برای درک و شناخت فرهنگ جوامع مختلف است. زیرا صنایع‌دستی از فرهنگ‌ها و اعتقادات ملت‌ها و جوامع سرچشمه می‌گیرد. قطعاً تبادل این محصولات فرهنگی موجب تقویت روابط بین جوامع مختلف می‌شود.
باتوجه‌به استعدادهای بالقوه فرهنگی که بشریت در زمینه صنایع‌دستی به ارث برده است، می‌توان گفت که امروزه فروش و تولید صنایع‌دستی در زمینه گردشگری از جایگاه مهمی برخوردار است. ترویج فرهنگ کشور یا جامعه موردنظر و بهبود اقتصاد جامعه بومی از جمله دو عامل اصلی در اهمیت‌دادن به حمایت و حفظ آثار هنری سنتی است.
تجارب چین، تانزانیا و کشورهای آمریکای جنوبی نشان داده است که در صورت فروش صنایع‌دستی و محصولات هنری سنتی در مناطق هدف گردشگری، مزایا و منافع ارزی قابل‌توجهی برای کشورها در برخواهد داشت؛ بنابراین تولید صنایع‌دستی به یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین فعالیت‌ها در زمینه گردشگری تبدیل شده است.
ماهیت صنایع‌دستی با هویت و اشراف قومی و ملی ارتباط نزدیک دارد. محصولات مختلف در نتیجه ویژگی‌ها و جهان‌بینی سازندگان صنایع‌دستی، سنت‌ها و آداب‌ورسوم آن‌ها و همچنین محیط جغرافیایی متفاوت و سلیقه شخصی تولید می‌شود.
یونسکو، این نهاد فرهنگی بین‌المللی می‌خواهد با اعطای گواهی اصالت به این آثار، از اصالت و ریشه محصولات صنایع‌دستی در نقاط مختلف جهان محافظت کند و از تخریب هویت ملی آثار جلوگیری کند. شاید این یکی از دلایل اهمیت‌دادن به روز جهانی صنایع‌دستی باشد.

روزجهانیصنایع_دستی | #فرش به مثابه اثری هنر

فائق احمد، هنرمندی است آذربایجانی. او در شهر باکو متولد شده و درهمان جا نیز به تحصیل در رشته مجسمه سازی پرداخته است. زمینه مطالعه او بر روی کیفیت هنری قالی های آذربایجان و باز آفرینی زیبایی شناختی از قالی و فرش های سنتی این کشور به او شهرتی جهانی داده است. احمد فایق، ترکیب بندی های سنتی را به هم می ریزد و با خط سیری اتفاقی و زیبا، به چیدمانی مجدد دست می یابد. آثار او قالی هایی دست بافته هستند که از ارزش هنری متمایز از یک قالی دستبافت ساده برخوردارند.

نویسنده: سمیه میرزاپور