صمد سرداری نیا

استاد صمد سرداری نیا، تاریخ نگار و پژوهشگر برجسته تاریخ معاصر آذربایجان، در ٢١ اردیبهشت ١٣٢۶ هجری شمسی جدر محله امیره قیز تبریز به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در مدارس عنصری، دانش، باغبان، رازی، فیوضات و دهخدا در تبریز به اتمام رساند و سپس در سال ١٣۵٠ در رشته تاریخ از دانشگاه تبریز فارغ‌التحصیل گردید. پس از فارغ التحصیلی در امتحان استخدامی سازمان رادیو و تلویزیون از میان هزاران شرکت کننده رتبه چهارم را بدست آورده و در آن‌جا مشغول به کار شد. همزمان با استخدام در صدا و سیما به تحصیل در رشته حقوق قضایی دانشگاه شهید بهشتی تهران مشغول شد و در سال 1357 هجری شمسی دومین مدرک کارشناسی خود را دریافت نمود.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دکتر صمد سرداری‌ نیا اولین مقاله و کتاب خود را به ترتیب با عناوین«تاریخچه تئاتر آذربایجان» و «آذربایجان زادگاه شعر نو» چاپ و منتشرکرده و سپس با انتشار مجله  «وارلیق» به جمع مؤسسین و هیأت تحریریه نشریه دعوت گردید و تا آخر عمر خود به همکاری با این مجله ادامه داد و سال‌های متمادی، نمایندگی «وارلیق» در تبریز را به بهترین نحو بر عهده گرفت. وی در حوزه تاریخ معاصر، پژوهش‌های قابل توجهی انجام داد و به همین مناسبت در سال  1382 هجری شمسی از طرف دانشگاه ملی باکو، دکترای افتخاری دریافت نمود. صمد سرداری‌نیا در سن ٣٣ سالگی با خانم فائقه پیرهاشمی، دختر مرحوم تیمور پیرهاشمی که او نیز از اعضای هیأت تحریریه مجله «وارلیق» بود، ازدواج کرد و صاحب دو فرزند به نام‌های ائلناز و آیدین گردید.

مرحوم سرداری‌نیا تا سال ١٣٧۵ که از صدا و سیما تبریز بازنشسته شد، کتاب‌های «علی میسیو، رهبر مرکز غیبی تبریز در انقلاب مشروطیت ایران»،«تاریخ روزنامه‌ها و مجله‌های آذربایجان»، «مرکز غیبی تبریز»، «ملانصرالدین در تبریز»، «باقرخان سالار ملی» و «مشاهیر آذربایجان» را به چاپ رسانید. در سال ١٣٧۵، کتاب «باقرخان سالار ملی» پس از ترجمه به ترکی استانبولی در آنکارا منتشر شد.

صمد سرداری‌نیا پس از بازنشستگی به تالیف آثار گرانقدری پرداخت از جمله این آثار  «تبریز در نهضت تنباکو»، «آذربایجان پیشگام جامعه مدنی»، جلد دوم کتاب «مشاهیر آذربایجان»، «ایروان یک ولایت مسلمان‌نشین بود»، «تبریز شهر اولین‌ها»، «دارالفنون تبریز دومین مرکز آموزش عالی ایران»، «قتل عام مسلمانان در دو سوی ارس»، ترجمه کتاب «جنگ قره‌باغ» اثر ضیاءالدین سلطانوف، «تبریز مهد صنعت چاپ در ایران»، «قره‌باغ در گذرگاه تاریخ»، ترجمه کتاب «باکو شهر نفت و موسیقی» تألیف مناف سلیمانوف و کتاب «سیری در تاریخ آذربایجان» می‌باشد.

کتاب «قتل عام مسلمانان در دو سوی ارس» سند ارزشمندی از جنایات غیر انسانی صورت گرفته علیه ساکنین آذربایجان بوده و جزء مهم‌ترین آثار تاریخ معاصر است که پس از ترجمه به تورکی آذربایجانی در باکو نیز به چاپ رسید و مورد استقبال وسیع  محققین قرار گرفت.

صمد سرداری‌نیا که تمامی عمر گرانقدر خود را وقف خدمت به فرهنگ آذربایجان و تحقیق درباره تاریخ معاصر آذربایجان نمود، با تحویل قلم به نسل جوان و خودپرورده در شامگاه ۲۲ فروردین  ۱۳۸۷ در اثر عارضه سكته قلبي درگذشت.

نویسنده : شقایق تیموری